گوگل: معماریِ سبدی قدرتمند از انتخابهای متنوع
فکرافزار هفتم تفکر استراتژیک: گسترش سبد انتخابهای آینده
میتوان گفت دیگر کسی نیست که از اینترنت استفاده کند و گوگل را نشناسد. گوگل امروزه به نمادی از اینترنت تبدیل شده است و به واسطه استراتژی رشد سیستم عامل گوشی های تلفن همراه و شبکه های اجتماعی جایگاه گوگل را از موتور جست و جو فراتر برد و مؤسسان گوگل را واداشت تا در سال ۲۰۱۵ دست به باز طراحی ساختار این شرکت بزنند و کسب و کارهای متنوع شرکت را تحت اداره هلدینگ آلفابت قرار دهند. این تجدید ساختار سبب شد آلفابت در جایگاه بزرگ ترین هلدینگ فعال در فناوری اطلاعات و تحقیق و توسعه تکنولوژی های جدید ارزشی بیشتر از ۷۲۷ میلیارد دلار پیدا کند و با کسب درآمد بیش از ۱۱۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ عملکرد موفقیت آمیزتری از مایکروسافت سیتی بانک ، آی بی ام پی اندجی و پیسی داشته باشد.
پیشینه گوگل همانند بسیاری از شرکتهای معروف آمریکایی به چند جوان و یک گاراژ میرسد در واقع ایده نخست برای راه اندازی گوگل ایجاد وب سایتی بود که بتواند به کاربران در جست وجوی اینترنت کمک کند. برین و پیج، علاوه بر توجه به الگوریتم و کدهای مورد استفاده در برنامه نویسی وب سایتشان به مسائلی از قبیل نحوه دسته بندی نتایج جست و جو یا نمایش تبلیغات نیز توجه کردند و حاصل تلاشهای اولیه آنها وب سایتی با نام گوگل بود که در ۱۵ سپتامبر ۱۹۹۷ در دسترس عمومی کاربران قرار گرفت فعالیت گوگل پس از ثبت شرکتی به همین نام در سال ۱۹۹۸ و تامین سرمایه از سوی تعدادی سرمایه گذار که نام جف بزوس مدیر عامل آمازون نیز در میان آنها قرار داشت شکل رسمی به خود گرفت با این حال ماههای نخست فعالیت گوگل چندان باب میل دو مؤسس آن نبود و شاید به همین دلیل است که آنها پیشنهاد فروش گوگل به مبلغ یک میلیون دلار را به اکسایت دادند اما مدیران اکسایت رقم پیشنهادی را نپذیرفتند و معامله ای انجام نشد. بر هم خوردن این معامله موجب شد برین و پیج با جدیت بیشتری وقت صرف پروژه شان کنند و گوگل را از نسخه بتا به نسخه اصلی ارتقا دهند. به علاوه در سال ۱۹۹۹ ، گوگل اتفاق مهم دیگری را پشت سر گذاشت و به سیلیکون ولی نقل مکان کرد.
سال ۱۹۹۹ سرآغاز توسعه گوگل محسوب می شود. گوگل در این سال سرویس وبلاگ دهی اش را با نام بلاگر عرضه کرد. این سرویس، که هم اکنون یکی از محبوب ترین سرویسهای وبلاگ دهی رایگان است، فضای رشد جدیدی در اختیار شرکت قرار داد و گوگل توانست با کمک این سرویس تعداد زیادی از کاربران اینترنت را که به طور حرفه ای نویسنده محسوب نمی شدند، اما به نوشتن علاقه مند بودند به خود جذب کند ایده اولیه در توسعه گوگل پیرامون چنین سرویس هایی متنوع کردن زمینه های فعالیت گوگل و کمک به رشد و توسعه کسب و کار اصلی آن، یعنی جست وجوی اینترنتی بود. بلاگر به دلیل نقشی که در تولید محتوا داشت به سرعت تبدیل به گزینه ای محبوب شد و نظر بسیاری از نویسندگان حرفه ای و بازاریابان را به خود جلب کرد. یک سال بعد، گوگل سرویس ادوردز را به مجموعه خدماتش افزود. ادوردز الگوریتم ویژه ای داشت و تبلیغات اینترنتی را دگرگون کرد متقاضیان استفاده از ادوردز فقط زمانی هزینه نمایش تبلیغات وب سایت محصول یا خدماتشان را میپرداختند که کاربران روی لینک تبلیغ به نمایش درآمده برای واژه جست و جو شده شان کلیک میکردند. بدین ترتیب متقاضیان این سرویس مطمئن بودند که تبلیغاتشان رتقا در جایی به نمایش در می آید که بیشترین کارایی را دارد و زمانی برایشان هزینه در بر خواهد داشت که کاربران به این تبلیغات واکنش نشان دهند. ادوردز نقطه عطفی در پیشینه گوگل است زیرا سهم زیادی از درآمد گوگل در طی بیست سال گذشته به الگوریتم تبلیغاتی ادوردز وابسته بوده است. گوگل در سال ۲۰۰۱ نیز محصول پر سر و صدای دیگری به نام گوگل ارث به بازار عرضه .کرد گوگل ارث به سبب جذابیتش در ارائه تصاویر و نقشه های فضایی کاربران زیادی جذب کرد و گوگل را به این نتیجه رساند که توسعه این گونه سرویسها را به شکل دیگری دنبال کند.
خاص این شرکت در سرمایه گذاری گوگل روی تحقیق و توسعه و فرهنگ . ارزش قائل شدن برای نوآوری های کارکنان این شرکت را به آزمایشگاه بزرگی تبدیل کرده است که میتواند هر ساله تعداد زیادی محصول و سرویس جدید را به بازار عرضه کند و از هم افزایی میان مجموعه این سرویس ها بهره برداری کند. اما آنچه اهمیت دارد فضای رقابت میان گوگل و شرکت هایی مانند با هو، ام اس ان آلتاویستا و آسک است. در چنین فضایی، جذب کاربران بیشتر به سوی موتور جست و جو و اختصاص دادن سهم بیشتری از ترافیک اینترنتی نکته ای کلیدی است. وب سایتهایی مانند یاهو و ام اس ان با عرضه سرویسهای پست الکترونیکی خبرخوان ها و شبکه های اجتماعی( یا هو ۳۶۰و مای اسپیس) دامنه رقابت را به زمینی گسترده تر از جست وجوی اینترنتی کشانده بودند. طبیعی بود که در چنین زمینی برنده کسی است که بتواند از ترکیب این سرویسها ارزش بیشتری خلق کند و گلوگاههای کلیدی بیشتری برای برنده شدن در بازی در اختیار بگیرد.
رقابت میان شرکتهای گوگل و دیگر نقش آفرینان اینترنت با معرفی پست الکترونیکی اختصاصی گوگل به نام جیمیل در سال ۲۰۰۴ شکل جدیدی به خود گرفت گوگل در ابتدای معرفی جیمیل ظرفیتی معادل یک گیگابایت را در اختیار هر کاربر قرار داد و این مقدار چندین برابر ظرفیت داده شده سرویس های پست الکترونیکی یاهو و مایکروسافت بود. به علاوه، گوگل شبکه اجتماعی خود با نام اورکات را نیز در سال ۲۰۰۴ عرضه کرد، که نیاز به دعوت نامه برای عضویت در آن به سرعت جایگاه و اعتبار ویژه ای به این شبکه اجتماعی بخشید نوآوریهای گوگل در سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ سرعت بیشتری گرفت و این شرکت توانست برخی از پیش فرض های مرسوم در فضای فناوری اطلاعات را با محصولات و سرویسهایش از میان بردارد. سال ۲۰۰۵ دو محصول پرطرف دار گوگل شامل یوتیوب و گوگل مپ به بازار عرضه شدند.
یوتیوب به واسطه جذابیتهای بصری به سرعت تبدیل به بستری برای انتشار ویدئوهای آنلاین شد و جایگاه گوگل را تقویت کرد. سپس در سال ۲۰۰۶ گوگل سه سرویس به نامهای گوگل داکز گوگل کلندر و گوگل ترنسلیت را عرضه کرد. گوگل داکز که کارکردی مشابه نرم افزارهای مجموعه آفیس مایکروسافت داشت امکانات متمایزتری از آفیس از جمله به اشتراک گذاری فایل ها و ویرایش آنلاین آنها را فراهم میکرد گوگل کلندر نیز، ضمن ترکیب با جی میل، قابلیت قدرتمندی برای مدیریت زمان و قرار ملاقات ها در اختیار کاربران قرار می داد. در این میان آنچه به گوگل قدرت داد تا گزینه های خود را گسترده تر از رقبا کند و انتخابهای بیشتری در اختیار داشته باشد توسعه دو محصول گوگل کروم و اندروید در سال ۲۰۰۸ بود. تا پیش از معرفی مرورگر گوگل کروم کاربران برای دسترسی به سرویسهای گوگل نیازمند استفاده از دیگر مرورگرها از جمله اینترنت اکسپلورر بودند اما گوگل با انتخابی هوشمندانه توانست هم افزایی میان گوگل کروم و سرویسهای متعدد انلاین خود را تقویت کند و گوگل کروم را به گزینه اصلی بسیاری از کاربران تبدیل کند. با این اقدام عملاً کاربران میتوانستند از همه سرویسهای گوگل استفاده کنند و وب سایت گوگل نیز به راحتی در صفحه نخست مرورگر کاربران اینترنتی قرار گرفت از سوی دیگر روند رو به رشد کاربران اینترنت روی دستگاههای همراه انواع گوشیهای تلفن همراه و تبلت، نشان می داد که زمین بازی اینترنت به زودی با تغییرات گسترده ای روبه رو خواهد شد. معرفی اندروید اقدام هوشمندانه ای بود که موجب انتقال ترافیک اینترنتی کاربران روبه افزایش دستگاه های همراه به سوی گوگل شد و این شرکت را به نخستین و برترین گزینه جست وجو و مرور صفحات اینترنتی مبدل کرد.
گوگل که ممکن بود روزی در ازای ۱ میلیون دلار به اکسایت فروخته شود و در حد وب سایت معمولی جست وجوی اینترنت باقی بماند، اکنون به هلدینگ بزرگی تبدیل شده است که در کنار نوآوریهای نرم افزاری، نگاهی به حوزه هایی مانند خودروهای خودران بیوتکنولوژی و علوم شناختی دارد و حجم بالای ترافیک داده ها روی سرویسهای مختلف این شرکت قدرت بسیار زیادی برای پیش بینی و تحلیل رفتار کاربران به گوگل داده است. این شرکت مسیرهای متنوعی برای رشد برگزید و دایره انتخابهایش را گسترده کرد. گوگل فقط وب سایت جست وجوی اینترنت باقی نماند و مرورگر انحصاری اش را توسعه داد، اما یا هو نتوانست گوگل توانست به چیزی بیش از مرورگر اینترنتی تبدیل شود، اما نت اسکیپ نتوانست گوگل توانست به بهترین شکل از هم افزایی قابلیت جست وجوی اینترنتی با محصولات دیگرش استفاده کند، اما مایکروسافت نتوانست گوگل توانست دامنه کسب و کارش را به دستگاههای همراه گسترش دهد اما موزیلا (سازنده فایرفاکس) نتوانست به همین دلیل است که امروزه گوگل مجموعه متنوعی از انتخابهای استراتژیک را در اختیار .دارد نگاه استراتژیک گوگل به این شرکت کمک کرده تا بتواند ضمن چابکی در تغییر مسیر هر جا که لازم است از هم افزاییها استفاده کند و مرزهای جدیدی برای خود تعریف کند.